De Plan B lessen uit 2021 over veerkracht

Van zelfbeheersing van Max Verstappen tot gematigdheid in Lean and Mean

Hét woord van 2021 is volgens Plan B veerkracht, of zoals de Engelsen zo fraai zeggen: resilience. Het is het vermogen om te herstellen (terug te veren), of je aan te kunnen passen aan verandering of tegenslag. Een cruciale capaciteit in het leven, in organisaties en in het bijzonder in complexe projecten. In deze blog wil ik aan de hand van diverse gebeurtenissen uit 2021 een aantal inzichten delen over; hoe je de veerkracht in je eigen leven en projecten/onderneming kunt verhogen.

Max Verstappen wereldkampioen F1; veerkracht tot de laatste bocht
De Formule 1 is een technische, data gedreven sport, waar vrijwel niets aan het toeval over wordt gelaten. En toch is het juist ‘het toeval’ dat bepaalt of je wint of verliest. Degene die gedurende een heel seizoen het beste met ‘het onverwachte’ (crashes, lekke banden, regen, straffen, safety cars) weet om te gaan wordt wereldkampioen. Max had vaak niet de snelste auto, maar wist in de laatste bocht van het seizoen toch de wereldtitel te pakken. Veerkracht is één van de succesfactoren gebleken. Wat kunnen we leren van team Red Bull en Max Verstappen over veerkracht?

Data, maar vooral realistisch optimisme en selfcontrol leiden tot veerkracht
Max Verstappen wordt vaak omschreven als kalm, koel, stoïcijns. Ik zou hem liever omschrijven als realistisch. Bekijk deze uitspraken maar eens:

“Nee, ik word niet gefrustreerd dat Mercedes een snellere auto heeft. Dat is onderdeel van een technische sport”
“ Mercedes is duidelijk sneller vandaag, we hebben dus nog werk te doen”
” We doen er alles aan, maar ook als ik als tweede eindig is het nog steeds een fantastisch seizoen” 

Red Bull en Max hebben hun data op orde. Dit maakt ze veerkrachtig; ze weten waar kansen liggen, waar ze kansloos zijn en bij afwijkingen of onverwachtse gebeurtenissen kunnen ze snel inschatten wat de consequenties zijn. Bovendien heeft kennis (data) en ervaring een emotieregulerend effect. De kalmte die Max uitstraalt, vindt grotendeels zijn grondslag in selfcontrol, zelfbeheersing. Hij weet waar iets te winnen valt en waar niet. Hij laat zich zelden meeslepen door negatieve emoties en de bijbehorende vecht- of vluchtreactie. Hierdoor behoudt hij het vermogen om situaties kritisch te evalueren en ervan te leren. Vader Jos herkent en erkent hierin een verschil met zijn zoon en zijn beperkte eigen succes in de F1. 

Hoe is dat bij jou? Hoe goed heb je je eigen data op orde? En in welke mate is dit gekleurd door emotie? Hoe is het met jouw zelfbeheersing? Laat je je makkelijk meeslepen in torenhoge ambities: Ik ga 10 kilo afvallen, ik ga iedere dag sporten, ik ga een boek schrijven. Laat je je makkelijk meeslepen in emoties en heb je de neiging om anderen de schuld te geven? Opwinden in het verkeer, schelden op de scheidsrechter/het OMT/Hugo de Jonge/gevaccineerden of ongevaccineerden? Leer van Max: breng je eigen data op orde en bewaar de rust om bij te sturen.

Veerkrachtige scale-ups
Plan B heeft het afgelopen jaar meerdere technische scale-ups mogen begeleiden. Het leuke aan het werken met scale-ups is dat er aan ambitie, drive en geloof in eigen kunnen geen gebrek is. Zelfvertrouwen is goed! Het is de basis van veerkracht en voedt het noodzakelijke doorzettingsvermogen. 

De uitdaging voor de projectmanager is het torenhoge ambitieniveau te vertalen naar een realistisch plan en ‘naïviteit’ of ‘wensdenken’ aan de orde te stellen. Dit vraagt van de projectmanager, dat hij de data op orde heeft: Wat wil de klant? Mag dat en kan dat? Welke middelen (resources, budget, tijd, etc.) zijn beschikbaar? Welke risico’s lopen we? Waar liggen kansen en mogelijkheden? Zijn er alternatieven? Is het haalbaar? Zonder het optimisme van de klant te verliezen.

Net als in de Formule 1 sturen wij een team van top engineers aan en doordenken we meerdere strategieën, zodat we gedurende ‘de race’ gemakkelijk over kunnen stappen op Plan B.

Veerkracht-lessen voor je eigen organisatie
In 2021 hebben we ook ervaren hoe kwetsbaar veel processen zijn. Het schip de Ever Given van rederij Evergreen is in feite het symbool hiervan. Het reusachtige containerschip kwam door een combinatie van heftige zijwind en te laat ingrijpen vast te zitten in het Suez Kanaal. Ogenschijnlijk kleine afwijkingen zoals hacks, grondstof- en chiptekorten legden hele industrieën plat in 2021. De gevolgen van deze afwijkingen laten zich raden: hogere prijzen, langere levertijden, meer milieuschade, etc.

We pretenderen binnen Plan B niet dat we bovenstaande complexe vragen kunnen oplossen. Wat we wel kunnen is de veerkracht in onze eigen organisatie en in onze projecten organiseren.
Hoe? Hier een aantal tips. Doe er je voordeel mee voor je eigen organisatie! 

1. Overdrijf niet met Lean and Mean
We zien veel organisaties die, vaak onder druk van aandeelhouders, te veel gericht zijn op winstmaximalisatie. Dit leidt tot processen en systemen waar alle ‘slack‘ (speling, toleranties, speelruimte) is weggeorganiseerd. De vraag is: wat doet dat met je veerkracht? Hoe wendbaar ben je nog als er onverwacht zaken misgaan of anders lopen dan gedacht? We hebben dit het afgelopen jaar behoorlijk mis zien gaan in diverse branches, waaronder de zorg. 

“Het probleem in Nederland is echter nijpender, doordat de ic-capaciteit vóór de coronapandemie al bijzonder krap was. Volgens Girbes is Nederland altijd zuinig geweest met ic-capaciteit, waardoor er “te weinig vet op de botten” zit en de coronapandemie nu harder aankomt.” Bron: www.NU.nl

Wil je het onverwachte nog kunnen managen? Wees dan waakzaam met al te veel controle en overdrijf dus niet met ‘Lean and Mean’.

2. Ga voor welzijn boven welvaart.
Het fysieke, mentale en sociale welbevinden van onze medewerkers is voor ons belangrijker dan de winst. In 2021 hebben we afscheid genomen van lucratieve opdrachten, omdat er een ongezonde werkrelatie was ontstaan. Het leverde veel waardering op bij medewerkers en klanten. We hebben geen verloop en zijn een aantrekkelijke werkgever op een krappe arbeidsmarkt. Tevreden medewerkers zijn een belangrijke basis voor veerkracht!

3. Ga voor een lange termijnvisie
Net zoals veel familiebedrijven denken we in de lange termijn. We houden vast aan onze koers. Mocht het een keer een jaar tegenvallen dan maakt dat weinig verschil op de lange termijn. We werken met klanten aan duurzame relaties die tegen een stootje kunnen en waarin we samen leren.

4. Stel leren boven presteren
De leercurve die iemand doormaakt, is voor ons belangrijker dan de omzet. We kennen geen targets of bonussen. Continu leren en ontwikkelen maakt mensen en de organisatie als geheel veerkrachtig. 

Tot slot dragen de principes in onze projectfilosofie HRP bij aan de veerkracht. Sterker nog. Een van de vijf principes ís veerkracht. Collega Anas benadrukt in dit artikel nog eens het belang om ook zelf veerkracht te behouden: ‘Veerkracht is niet een kwestie van laten zien hoeveel je wel niet aan kan, maar vooral van weten waar je grenzen liggen en die durven bewaken, ondanks grote druk, plichtsbesef of intrinsieke motivatie.’ 

Ik wens iedereen een heel gezond en veerkrachtig jaar toe.

Bernard Sluis